ਕਰ ਲਓ ਗੱਲ; ਪੰਜਾਬ ਹੈਲਥ ਸਿਸਟਮ ਕਾਰਪੋਰੇਸ਼ਨ ਘੁਟਾਲਾ: ਬਿਨਾਂ ਟੈਂਡਰ ਤੋਂ 13 ਕਰੋੜ ਦਾ ਸਾਮਾਨ ਖਰੀਦਿਆ
ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ (ਵੀਓਪੀ ਬਿਊਰੋ) ਪੰਜਾਬ ਹੈਲਥ ਸਿਸਟਮ ਕਾਰਪੋਰੇਸ਼ਨ (PHSC) ਨੇ “ਨਿਯਮਾਂ ਨੂੰ ਹਵਾ ਵਿੱਚ ਸੁੱਟ ਕੇ ਅਤੇ ਤਾਨਾਸ਼ਾਹੀ ਢੰਗ ਨਾਲ” ਮਹਾਮਾਰੀ ਦੇ ਸਮੇਂ ਦੌਰਾਨ 60 ਕਰੋੜ ਰੁਪਏ ਦੀ ਮੈਡੀਕਲ ਸਪਲਾਈ ਖਰੀਦੀ। ਇਹ ਤੱਥ ਰਾਜ ਸਰਕਾਰ ਵੱਲੋਂ ਕਰਵਾਏ ਗਏ ਨਿਗਮ ਦੇ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਆਡਿਟ ਵਿੱਚ ਸਾਹਮਣੇ ਆਏ ਹਨ।
ਕੋਵਿਡ-ਸਬੰਧਤ ਖਰੀਦ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਹੈਂਡ ਸੈਨੀਟਾਈਜ਼ਰ, ਮਾਸਕ, ਫਰਨੀਚਰ, ਫਰਸ਼ ਕੀਟਾਣੂਨਾਸ਼ਕਾਂ ਵਿੱਚ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਘੁਟਾਲਿਆਂ ਬਾਰੇ ਦਿ ਟ੍ਰਿਬਿਊਨ ਦੀ ਮਾਰਚ ਅਤੇ ਸਤੰਬਰ 2022 ਦਰਮਿਆਨ ਕਹਾਣੀਆਂ ਦੀ ਲੜੀ ਦੇ ਬਾਅਦ, ਪੰਜਾਬ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਮਾਰਚ 2020 ਤੋਂ ਮਾਰਚ 2022 ਦਰਮਿਆਨ ਹੋਈ ਖਰੀਦ ਦਾ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਆਡਿਟ ਕਰਨ ਦੇ ਆਦੇਸ਼ ਦਿੱਤੇ ਸਨ। ਰਿਪੋਰਟ ਵਿੱਚ ਨੋਟ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ ਕਿ ਇਸ ਸਮੇਂ ਦੌਰਾਨ, ਛੇ ਆਈਏਐਸ ਅਧਿਕਾਰੀ ਜੋ ਪੀਐਚਐਸਸੀ ਦੇ ਮੈਨੇਜਿੰਗ ਡਾਇਰੈਕਟਰ ਸਨ, ਮਨਵੇਸ਼ ਸਿੰਘ ਸਿੱਧੂ, ਅਮਿਤ ਕੁਮਾਰ, ਕੁਮਾਰ ਰਾਹੁਲ, ਸੁਰਭੀ ਮਲਿਕ, ਤਨੂ ਕਸ਼ਯਪ ਅਤੇ ਭੁਪਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਸਨ। ਡਾ: ਰਾਜੇਸ਼ ਸ਼ਰਮਾ, ਡਾ: ਮਨਜੀਤ ਸਿੰਘ ਅਤੇ ਡਾ: ਸ਼ਰਨਜੀਤ ਕੌਰ ਡਾਇਰੈਕਟਰ ਖਰੀਦ ਸਨ।
ਰਿਪੋਰਟ ਦੇ ਮੁਤਾਬਕ ਦੱਸਿਆ ਗਿਆ ਹੈ ਕਿ ਹੈ ਕਾਰਪੋਰੇਸ਼ਨ ਵਿੱਚ ਖਰੀਦ ਸਰਕਾਰ ਦੁਆਰਾ ਨੋਟੀਫਾਈ ਕੀਤੇ ਨਿਯਮਾਂ ਅਤੇ ਨਿਯਮਾਂ ਦੀ ਪਾਲਣਾ ਕੀਤੇ ਬਿਨਾਂ ਇੱਕ ਤਾਨਾਸ਼ਾਹੀ ਤਰੀਕੇ ਨਾਲ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੀ। ਅਧਿਕਾਰੀਆਂ ਨੇ ਮਨਮਾਨੇ ਢੰਗ ਨਾਲ ਆਪਣੀ ਸ਼ਕਤੀ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕੀਤੀ ਹੈ ਅਤੇ ਜਨਤਕ ਖਰੀਦ ਵਿੱਚ ਇਹ ਹੇਰਫੇਰ ਕੀਤੀ ਹੈ।
ਰਿਪੋਰਟ ਅਨੁਸਾਰ ਇਸ ਸਮੇਂ ਦੌਰਾਨ 60 ਕਰੋੜ ਰੁਪਏ ਦੀਆਂ 16 ਵਸਤਾਂ ਦੀ ਖਰੀਦਦਾਰੀ ਹੋਈ ਅਤੇ ਕਈ ਕਰੋੜ ਰੁਪਏ ਦੀਆਂ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਵਸਤਾਂ ਦੇ ਰੇਟਾਂ ਦੇ ਇਕਰਾਰਨਾਮੇ ਵੀ ਹਸਤਾਖਰ ਕੀਤੇ ਗਏ। 9.89 ਕਰੋੜ ਰੁਪਏ ਦੀਆਂ ਟਰੂਨੇਟ (ਚਿੱਪ-ਅਧਾਰਿਤ ਰੀਅਲ ਟਾਈਮ ਪੀਸੀਆਰ) ਟੈਸਟ ਕਿੱਟਾਂ ਅਤੇ ਈ-ਸਟੈਥੋਸਕੋਪਾਂ ਦੀ ਖਰੀਦ ਦੇ ਮਾਮਲੇ ਵਾਂਗ, ਆਡਿਟ ਟੀਮ ਨੇ ਨੋਟ ਕੀਤਾ ਹੈ ਕਿ “ਅਧਿਕਾਰੀ ਸਰਕਾਰਾਂ ਦੁਆਰਾ ਬਣਾਏ ਗਏ ਨਿਯਮਾਂ ਅਤੇ ਨਿਯਮਾਂ ਦੀ ਪਾਲਣਾ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਉਦਾਸੀਨ ਸਨ।”
13.19 ਕਰੋੜ ਰੁਪਏ ਦੇ ਫੁੱਲ ਆਟੋ ਐਨਾਲਾਈਜ਼ਰਾਂ ਦੀ ਖਰੀਦ ਵਿੱਚ ਵੀ ਅਜਿਹਾ ਹੀ ਨਿਰੀਖਣ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ। ਆਡਿਟ ਵਿੱਚ ਪਾਇਆ ਗਿਆ ਕਿ 225 ਐਨਾਲਾਈਜ਼ਰਾਂ ਦੇ ਸਪਲਾਈ ਆਰਡਰ ਜਾਰੀ ਕੀਤੇ ਗਏ ਸਨ। ਪਰ ਇਹ ਆਰਡਰ ਪਸ਼ੂ ਪਾਲਣ ਵਿਭਾਗ, ਭੋਪਾਲ ਦੇ ਇੱਕ ਪੰਨੇ ਦੇ ਆਰਡਰ ਦੇ ਆਧਾਰ ‘ਤੇ ਦੁਹਰਾਇਆ ਗਿਆ ਸੀ। ਇਸ ਖਰੀਦ ਨੂੰ ਜਾਇਜ਼ ਠਹਿਰਾਉਣ ਸੰਬੰਧੀ ਫਾਈਲ ‘ਤੇ ਕੋਈ ਦਸਤਾਵੇਜ਼ ਜਾਂ ਨੋਟਿੰਗ ਨਹੀਂ ਰੱਖੀ ਗਈ ਹੈ। ਬਿਨਾਂ ਕਿਸੇ ਟੈਂਡਰ/ਬੋਲੀਆਂ ਨੂੰ ਬੁਲਾਏ ਇੰਨੀ ਵੱਡੀ ਰਕਮ ਦਾ ਆਰਡਰ, ਉਚਿਤ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆਵਾਂ ਦੀ ਪਾਲਣਾ ਕੀਤੇ ਬਿਨਾਂ ਵਸਤੂਆਂ ਦੀ ਖਰੀਦ ਦਾ ਇੱਕ ਤਾਨਾਸ਼ਾਹੀ ਤਰੀਕਾ ਜਾਪਦਾ ਹੈ। ਆਡਿਟ ਕਹਿੰਦਾ ਹੈ, “ਫਰਮ ਨੂੰ ਬਹੁਤ ਜ਼ਿਆਦਾ ਅਨੁਚਿਤ ਵਿੱਤੀ ਲਾਭ ਦੇਣ ਦੀ ਇੱਕ ਮਜ਼ਬੂਤ ਸੰਭਾਵਨਾ ਹੈ…”।
ਹੈਂਡ ਸੈਨੀਟਾਈਜ਼ਰ ਦੀ ਖਰੀਦ ‘ਤੇ ਚਰਚਾ ਕਰਦੇ ਹੋਏ, ਆਡਿਟ ਨੇ ਦੇਖਿਆ ਕਿ ਪਿਛਲੀ ਐਲ-1 ਬੋਲੀਕਾਰ, ਜਿਸ ਨੂੰ 54 ਰੁਪਏ ਪ੍ਰਤੀ ਬੋਤਲ ਦੇ ਹਿਸਾਬ ਨਾਲ ਹੈਂਡ ਸੈਨੀਟਾਈਜ਼ਰ ਦੀ ਸਪਲਾਈ ਲਈ ਚੋਣ ਕਮਿਸ਼ਨ ਨੂੰ ਖਰੀਦ ਲਈ ਚੁਣਿਆ ਗਿਆ ਸੀ, ਨੂੰ ਕਦੇ ਵੀ 1,55,910 ਬੋਤਲਾਂ ਦੀ ਵਾਧੂ ਸਪਲਾਈ ਲਈ ਨਹੀਂ ਕਿਹਾ ਗਿਆ ਸੀ।
PHSC ਨੇ ਸਟੋਰਾਂ ਦੇ ਕੰਟਰੋਲਰ ਦਰਾਂ ‘ਤੇ ਖਰੀਦ ਦੀ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤੀ ਜੋ ਕਿ ਮੈਸਰਜ਼ NW ਓਵਰਸੀਜ਼ ਤੋਂ ਪ੍ਰਾਪਤ ਇੱਕ ਬੇਨਤੀ ਪੱਤਰ ‘ਤੇ ਪ੍ਰਤੀ ਬੋਤਲ 160 ਰੁਪਏ ਸੀ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ, ਖਰੀਦ ਸ਼ਾਖਾ ਨੇ ਹੈਂਡ ਸੈਨੀਟਾਈਜ਼ਰ ਖਰੀਦਣ ਲਈ ਪਿਛਲਾ ਇਤਿਹਾਸ ਅਤੇ ਪਿਛਲੇ ਯਤਨਾਂ ਨੂੰ ਨਹੀਂ ਪਾਇਆ। 30 ਰੁਪਏ ਪ੍ਰਤੀ ਲੀਟਰ ਸੈਨੀਟਾਈਜ਼ਰ ਦੀ ਬਜਾਏ 1,800 ਰੁਪਏ ਪ੍ਰਤੀ ਲੀਟਰ ਕੀਟਾਣੂਨਾਸ਼ਕ ਦੀ ਖਰੀਦ ਦਿਖਾਈ ਗਈ ਹੈ।
