ਜੇਕਰ ਤੁਸੀਂ ਨੈੱਟਫਲਿਕਸ ‘ਤੇ ਦਿਲਜੀਤ ਦੋਸਾਂਝ ਅਤੇ ਪਰਿਣੀਤੀ ਚੋਪੜਾ ਦੀ ‘ਅਮਰ ਸਿੰਘ ਚਮਕੀਲਾ’ ਫਿਲਮ ਦੇਖੀ ਹੈ ਜਾਂ ਦੇਖਣ ਦੀ ਯੋਜਨਾ ਬਣਾ ਰਹੇ ਹੋ, ਤਾਂ ਇੱਕ ਗੱਲ ਜ਼ਰੂਰ ਤੁਹਾਨੂੰ ਹੈਰਾਨ ਕਰੇਗੀ ਕਿ ਪਿੰਡਾਂ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਾਈਵੇਟ ਪਾਰਟੀਆਂ ਵਿੱਚ ਗਾਉਣ ਵਾਲਾ ਕਲਾਕਾਰ ‘ਪੰਜਾਬ ਦਾ ਐਲਵਿਸ’ ਕਿਵੇਂ ਬਣ ਗਿਆ ਤਾਂ ਆਓ ਤੁਹਾਨੂੰ ਦੱਸਦੇ ਹਾਂ ਕਿ ਕਿਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਇੱਕ ਐਲਪੀ ਰਿਕਾਰਡ ਕੰਪਨੀ ਨੇ ਇਸਨੂੰ ਲੋਕਾਂ ਦੇ ਘਰਾਂ ਤੱਕ ਪਹੁੰਚਾਇਆ ਅਤੇ ਚਮਕੀਲਾ ਨੂੰ ਸੁਪਰਸਟਾਰ ਬਣਾਉਣ ਵਾਲੀ ਕੰਪਨੀ ਅੱਜ ਕੀ ਕੰਮ ਕਰਦੀ ਹੈ?
ਪੁਰਾਣੇ ਸਮਿਆਂ ਵਿੱਚ, ਲੋਕਾਂ ਕੋਲ ਸਮਾਰਟਫ਼ੋਨ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੇ ਸਨ ਜੋ ਤੋਂ ਕਿੰਨੇ ਵੀ ਗੀਤ ਰਿਕਾਰਡ ਕਰ ਲੈਣ। ਉਸ ਸਮੇਂ ਐਲਪੀ ਰਿਕਾਰਡ ਚੱਲਦੇ ਸਨ, ਹਾਂ ਉਹੀ ਵੱਡੀ ਕਾਲੀ ਸੀਡੀ ਜਿਸ ਨੂੰ ਲੋਕ ਗ੍ਰਾਮੋਫੋਨ ‘ਤੇ ਚਲਾਉਂਦੇ ਸਨ। ਇਸਦਾ ਫੁੱਲਫਾਰਮ ‘ਲੌਂਗ ਪਲੇ’ ਰਿਕਾਰਡਸ ਸੀ ਜੋ ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਈਪੀ ਰਿਕਾਰਡਸ ਯਾਨੀ ‘ਏਕਸਟੇਂਡਡ ਪਲੇ’ ਰਿਕਾਰਡ ਵਜੋਂ ਜਾਣਿਆ ਗਿਆ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਰਿਕਾਰਡਾਂ ਨੇ ਅਮਰ ਸਿੰਘ ਚਮਕੀਲਾ ਨੂੰ ‘ਸੁਪਰਸਟਾਰ’ ਬਣਾ ਦਿੱਤਾ ਅਤੇ ਇਸ ਨੂੰ ਬਣਾਉਣ ਵਾਲੀ ਕੰਪਨੀ ਨੇ ਇਸ ਤੋਂ ਕਾਫੀ ਕਮਾਈ ਕੀਤੀ।
ਭਾਰਤ ਦੀ ਸਭ ਤੋਂ ਪੁਰਾਣੀ ਸੰਗੀਤ ਲੇਬਲ ਕੰਪਨੀ ‘ਸਾਰੇਗਾਮਾ ਇੰਡੀਆ ਲਿਮਟਿਡ’ ਹੈ, ਜੋ ਅੱਜ ਆਰਪੀ-ਸੰਜੀਵ ਗੋਇਨਕਾ ਗਰੁੱਪ ਦੀ ਕੰਪਨੀ ਹੈ। ਪਰ ਇਸ ਦਾ ਇਤਿਹਾਸ ਆਜ਼ਾਦੀ ਤੋਂ ਵੀ ਪੁਰਾਣਾ ਹੈ। ਸਾਰੇਗਾਮਾ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ 1901 ਵਿੱਚ ਗ੍ਰਾਮੋਫੋਨ ਐਂਡ ਟਾਈਪਰਾਈਟਰ ਲਿਮਿਟੇਡ ਵਜੋਂ ਹੋਈ ਸੀ। ਇਸ ਦਾ ਮੁੱਖ ਦਫ਼ਤਰ ਅਜੇ ਵੀ ਕੋਲਕਾਤਾ ਵਿੱਚ ਹੈ। ਅੱਜ, ਸਾਡੇ ਮਨਪਸੰਦ ਗੋਲਡਨ ਏਰਾ ਦੇ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਗੀਤਾਂ ਦਾ ਕਾਪੀਰਾਈਟ ਇਸ ਕੰਪਨੀ ਦਾ ਹੈ।ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਇਹ ਕੰਪਨੀ ਗ੍ਰਾਮੋਫੋਨ ਕੰਪਨੀ ਆਫ ਇੰਡੀਆ ਬਣ ਗਈ। ਇਸ ਕੰਪਨੀ ਨੇ ਪਹਿਲੀ ਵਾਰ ਕਿਸੇ ਭਾਰਤੀ ਗਾਇਕ ਦੀ ਆਵਾਜ਼ ਰਿਕਾਰਡ ਕੀਤੀ, ਇਹ ਗੌਹਰ ਜਾਨ ਦੀ ਆਵਾਜ਼ ਸੀ। ਇਸ ਕੰਪਨੀ ਦੇ ਰਿਕਾਰਡਿੰਗ ਸਟੂਡੀਓ ਵਿੱਚ ਰਾਬਿੰਦਰਨਾਥ ਟੈਗੋਰ ਨੇ ਖੁਦ ਆਪਣੀ ਆਵਾਜ਼ ਵਿੱਚ ਗੀਤ ਰਿਕਾਰਡ ਕੀਤੇ ਸਨ। ਦੇਸ਼ ਦਾ ਪਹਿਲਾ ਰਿਕਾਰਡਿੰਗ ਸਟੂਡੀਓ ਦਮ ਦਮ ਸਟੂਡੀਓ ਵੀ ਇਸੇ ਕੰਪਨੀ ਵੱਲੋਂ 1928 ਵਿੱਚ ਖੋਲ੍ਹਿਆ ਗਿਆ ਸੀ।
ਬਲੈਕ ਵਿੱਚ ਵਿਕਿਆ ਚਮਕੀਲਾ ਦਾ ਰਿਕਾਰਡ
ਸ਼ੁਰੂ ਤੋਂ 100 ਸਾਲਾਂ ਤੱਕ, ਇਸ ਕੰਪਨੀ ਨੇ ‘HMV’ ਬ੍ਰਾਂਡ ਨਾਮ ਹੇਠ ਕੰਮ ਕੀਤਾ। ਸਾਲ 2000 ‘ਚ ਇਸ ਦਾ ਨਾਂ ਬਦਲ ਕੇ ‘ਸਾਰੇਗਾਮਾ’ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ। ਇਸ ਕੰਪਨੀ ਨੇ 1980 ਦੇ ਦਹਾਕੇ ਵਿੱਚ ਅਮਰ ਸਿੰਘ ਚਮਕੀਲਾ ਦੇ ਗੀਤ ਰਿਕਾਰਡ ਕੀਤੇ, ਜੋ ਕਿ ਪੰਜਾਬ ਵਿੱਚ ਥੋੜ੍ਹੇ ਸਮੇਂ ਵਿੱਚ ਵਾਇਰਲ ਹੋ ਗਏ। ਸਥਿਤੀ ਇਹ ਸੀ ਕਿ ਕੰਪਨੀ ਮੰਗ ਅਨੁਸਾਰ ਰਿਕਾਰਡ ਸਪਲਾਈ ਨਹੀਂ ਕਰ ਸਕੀ ਅਤੇ ਪੰਜਾਬ ਵਿੱਚ ਅਮਰ ਸਿੰਘ ਚਮਕੀਲਾ ਦੇ ਗੀਤਾਂ ਵਾਲੇ ਰਿਕਾਰਡ ਬਲੈਕ ਵਿੱਚ ਵਿਕ ਗਏ।
ਅੱਜ ਕੰਪਨੀ ਇਹ ਕੰਮ ਕਰਦੀ
ਅੱਜ ਐਚ.ਐਮ.ਵੀ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਸਾਰੇਗਾਮਾ ਨਾਮ ਹੇਠ ਕੰਮ ਕਰਦੀ ਹੈ। ਕੰਪਨੀ ਲਈ ਆਮਦਨ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡਾ ਸਰੋਤ ਗੀਤਾਂ ਦੇ ਕਾਪੀਰਾਈਟ ਹਨ। ਕੰਪਨੀ ਨੂੰ ਪੁਰਾਣੇ ਗੀਤਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਲਈ, Spotify ਤੋਂ Instagram ਤੱਕ ਦੇ ਪਲੇਟਫਾਰਮਾਂ ‘ਤੇ ਪੁਰਾਣੇ ਗੀਤ ਚਲਾਉਣ ਲਈ ਕਾਪੀਰਾਈਟ ਫੀਸ ਮਿਲਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ, ਕੰਪਨੀ ਫਿਲਮਾਂ ਦੇ ਨਿਰਮਾਣ ਅਤੇ ਡਿਸਟ੍ਰੀਬਿਊਸ਼ਨ ਵਿਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹੈ। ਕੰਪਨੀ ‘ਕਾਰਵਾਂ’ ਨਾਂ ਹੇਠ ਰੇਡੀਓ ਅਤੇ ਗੀਤਾਂ ਦੇ ਪ੍ਰੀ-ਰਿਕਾਰਡ ਕੀਤੇ ਯੰਤਰ ਵੀ ਵੇਚਦੀ ਹੈ।
ਸਾਰੇਗਾਮਾ ਲਿਮਿਟੇਡ ਸਟਾਕ ਐਕਸਚੇਂਜ ਵਿੱਚ ਸੂਚੀਬੱਧ ਹੈ। ਦਸੰਬਰ 2023 ਨੂੰ ਖਤਮ ਹੋਈ ਤਿਮਾਹੀ ਵਿੱਚ, ਕੰਪਨੀ ਦੀ ਆਮਦਨ 204 ਕਰੋੜ ਰੁਪਏ ਸੀ ਜਦੋਂ ਕਿ ਇਸਦਾ ਨੈੱਟ ਪ੍ਰਾਫਿਟ 52.22 ਕਰੋੜ ਰੁਪਏ ਸੀ। ਕੰਪਨੀ ਕੋਲ ਭਾਰਤ ਅਤੇ ਵਿਦੇਸ਼ ਦੀਆਂ ਲਗਭਗ 25 ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਵਿੱਚ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡੀ ਸੰਗੀਤ ਲਾਇਬ੍ਰੇਰੀ ਹੈ।
