Ambedkar Jayanti; ਭਾਰਤ ਰਤਨ ਡਾ. ਬੀ.ਆਰ ਅੰਬੇਡਕਰ ਦਾ ਜੀਵਨ ਸੰਘਰਸ਼ ਦੀ ਲੰਬੀ ਦਾਸਤਾਨ, ਪੜ੍ਹੋ ਬਾਬਾ ਸਾਹਿਬ ਦੀ ਸਮਾਜ ਨੂੰ ਮਹਾਨ ਦੇਣ
ਜਲੰਧਰ (ਵੀਓਪੀ ਬਿਊਰੋ) ਭਾਰਤੀ ਸੰਵਿਧਾਨ ਦੇ ਪਿਤਾਮਾ ਭਾਰਤ ਰਤਨ ਡਾ. ਬੀ.ਆਰ ਅੰਬੇਡਕਰ ਦਾ ਨਾਮ ਇਤਿਹਾਸ ‘ਚ ਸੁਨਹਿਰੇ ਅੱਖਰਾਂ ਵਿੱਚ ਲਿਖਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਅੰਬੇਡਕਰ ਜਯੰਤੀ ਹਰ ਸਾਲ 14 ਅਪ੍ਰੈਲ ਨੂੰ ਡਾ.ਬੀ.ਆਰ.ਅੰਬੇਡਕਰ ਦੇ ਜਨਮ ਦਿਨ ‘ਤੇ ਮਨਾਈ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਦਿਨ ਨੂੰ ਅੰਬੇਡਕਰ ਜਯੰਤੀ ਜਾਂ ਭੀਮ ਜਯੰਤੀ ਵੀ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਜਨਮ 14 ਅਪ੍ਰੈਲ 1891 ਨੂੰ ਮੱਧ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਦੇ ਮਹੂ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਦਲਿਤ ਮਹਾਰ ਪਰਿਵਾਰ ਵਿੱਚ ਹੋਇਆ ਸੀ।
ਉਹ ਇੱਕ ਵਿਸ਼ਵ ਪੱਧਰੀ ਵਕੀਲ ਅਤੇ ਸਮਾਜ ਸੁਧਾਰਕ ਸਨ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਆਜ਼ਾਦੀ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਦੇਸ਼ ਨੂੰ ਸਹੀ ਦਿਸ਼ਾ ਵਿੱਚ ਅੱਗੇ ਲਿਜਾਣ ਵਿੱਚ ਅਹਿਮ ਯੋਗਦਾਨ ਪਾਇਆ।
ਸਾਲ 1947 ਵਿੱਚ ਭਾਰਤ ਦੀ ਆਜ਼ਾਦੀ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਬੀ.ਆਰ. ਅੰਬੇਡਕਰ ਦੇਸ਼ ਦੇ ਪਹਿਲੇ ਕਾਨੂੰਨ ਮੰਤਰੀ ਬਣੇ। ਆਪਣੇ ਕਾਰਜਕਾਲ ਦੌਰਾਨ ਉਸਨੇ ਸਮਾਜਿਕ ਅਤੇ ਆਰਥਿਕ ਮੁੱਦਿਆਂ ਨੂੰ ਹੱਲ ਕਰਨ ਲਈ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਕਾਨੂੰਨਾਂ ਅਤੇ ਸੁਧਾਰਾਂ ਦਾ ਖਰੜਾ ਤਿਆਰ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਮੁੱਖ ਭੂਮਿਕਾ ਨਿਭਾਈ। 29 ਅਗਸਤ 1947 ਨੂੰ ਡਾ. ਅੰਬੇਡਕਰ ਨੂੰ ਸੰਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਦੀ ਡਰਾਫਟ ਕਮੇਟੀ ਦਾ ਚੇਅਰਮੈਨ ਨਿਯੁਕਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ।
ਇਹ ਕਮੇਟੀ ਨਵੇਂ ਸੰਵਿਧਾਨ ਦਾ ਖਰੜਾ ਤਿਆਰ ਕਰਨ ਲਈ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰ ਸੀ। ਅੰਬੇਡਕਰ ਦਾ ਮੂਲ ਉਪਨਾਮ ਅੰਬਾਵਡੇਕਰ (ਮਹਾਰਾਸ਼ਟਰ ਦੇ ਰਤਨਾਗਿਰੀ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਵਿੱਚ ਉਸਦੇ ਜੱਦੀ ਪਿੰਡ ‘ਅੰਬਾਵੜੇ’ ਦੇ ਨਾਮ ਤੋਂ ਲਿਆ ਗਿਆ) ਸੀ। ਹਾਲਾਂਕਿ, ਉਸਦੇ ਅਧਿਆਪਕ ਮਹਾਦੇਵ ਅੰਬੇਡਕਰ ਨੇ ਸਕੂਲ ਦੇ ਰਿਕਾਰਡ ਵਿੱਚ ਆਪਣਾ ਉਪਨਾਮ ‘ਅੰਬਾਵਡੇਕਰ’ ਤੋਂ ਬਦਲ ਕੇ ‘ਅੰਬੇਡਕਰ’ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਕਿਉਂਕਿ ਉਹ ਉਸਨੂੰ ਬਹੁਤ ਪਿਆਰ ਕਰਦੇ ਸਨ। ਅੰਬੇਡਕਰ ਜੀ ਨੇ ਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਕਿਰਤ ਕਾਨੂੰਨਾਂ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਕਈ ਵੱਡੇ ਬਦਲਾਅ ਕੀਤੇ ਸਨ। ਇਸ ਤਹਿਤ 1942 ਵਿੱਚ ਭਾਰਤੀ ਮਜ਼ਦੂਰ ਸੰਮੇਲਨ ਦੇ 7ਵੇਂ ਸੈਸ਼ਨ ਵਿੱਚ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਕੰਮ ਦੇ ਘੰਟੇ ਬਦਲ ਕੇ 12 ਤੋਂ 8 ਘੰਟੇ ਕਰ ਦਿੱਤੇ।
ਬਾਬਾ ਸਾਹਿਬ ਨਾ ਸਿਰਫ਼ ਵਿਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਅਰਥ ਸ਼ਾਸਤਰ ਵਿੱਚ ਡਾਕਟਰੇਟ ਦੀ ਡਿਗਰੀ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਪਹਿਲੇ ਭਾਰਤੀ ਸਨ, ਸਗੋਂ ਉਹ ਅਰਥ ਸ਼ਾਸਤਰ ਵਿੱਚ ਪਹਿਲੇ ਪੀਐਚਡੀ ਅਤੇ ਦੱਖਣੀ ਏਸ਼ੀਆ ਵਿੱਚ ਅਰਥ ਸ਼ਾਸਤਰ ਵਿੱਚ ਪਹਿਲੇ ਡਬਲ ਡਾਕਟਰੇਟ ਧਾਰਕ ਵੀ ਸਨ। ਉਹ ਆਪਣੀ ਪੀੜ੍ਹੀ ਦੇ ਸਭ ਤੋਂ ਪੜ੍ਹੇ-ਲਿਖੇ ਭਾਰਤੀਆਂ ਵਿੱਚੋਂ ਵੀ ਸੀ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਸੰਸਦ ਵਿੱਚ ਹਿੰਦੂ ਕੋਡ ਬਿੱਲ ਲਈ ਜ਼ੋਰਦਾਰ ਜ਼ੋਰ ਦਿੱਤਾ। ਇਸ ਬਿੱਲ ਦਾ ਉਦੇਸ਼ ਵਿਆਹ ਅਤੇ ਵਿਰਾਸਤ ਦੇ ਮਾਮਲਿਆਂ ਵਿੱਚ ਔਰਤਾਂ ਨੂੰ ਬਰਾਬਰ ਅਧਿਕਾਰ ਦੇਣਾ ਸੀ। ਜਦੋਂ ਬਿੱਲ ਪਾਸ ਨਾ ਹੋ ਸਕਿਆ ਤਾਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਕਾਨੂੰਨ ਮੰਤਰੀ ਦੇ ਅਹੁਦੇ ਤੋਂ ਅਸਤੀਫਾ ਦੇ ਦਿੱਤਾ। ਕੋਲੰਬੀਆ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਵਿੱਚ ਆਪਣੇ ਤਿੰਨ ਸਾਲਾਂ ਦੌਰਾਨ, ਅੰਬੇਡਕਰ ਨੇ ਅਰਥ ਸ਼ਾਸਤਰ ਵਿੱਚ 29 ਕੋਰਸ ਕੀਤੇ, ਇਤਿਹਾਸ ਵਿੱਚ 11, ਸਮਾਜ ਸ਼ਾਸਤਰ ਵਿੱਚ ਛੇ, ਫਿਲਾਸਫੀ ਵਿੱਚ ਪੰਜ, ਮਨੁੱਖਤਾ ਵਿੱਚ ਚਾਰ, ਰਾਜਨੀਤੀ ਵਿੱਚ ਤਿੰਨ ਅਤੇ ਐਲੀਮੈਂਟਰੀ ਫ੍ਰੈਂਚ ਅਤੇ ਜਰਮਨ ਵਿੱਚ ਇੱਕ-ਇੱਕ ਕੋਰਸ ਕੀਤਾ। ਆਪਣੀ ਕਿਤਾਬ (1995 ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ), ਭਾਸ਼ਾਈ ਰਾਜਾਂ ਬਾਰੇ ਵਿਚਾਰ, ਵਿੱਚ, ਇਹ ਅੰਬੇਡਕਰ ਸੀ ਜਿਸ ਨੇ ਸਭ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਮੱਧ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਅਤੇ ਬਿਹਾਰ ਨੂੰ ਵੰਡਣ ਦਾ ਸੁਝਾਅ ਦਿੱਤਾ ਸੀ।
ਬਾਅਦ ਵਿਚ ਇਸ ਪੁਸਤਕ ਨੂੰ ਲਿਖਣ ਤੋਂ ਲਗਭਗ 45 ਸਾਲ ਬਾਅਦ ਆਖ਼ਰਕਾਰ 2000 ਵਿਚ ਬਿਹਾਰ ਨੂੰ ਝਾਰਖੰਡ ਤੋਂ ਅਤੇ ਮੱਧ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਤੋਂ ਛੱਤੀਸਗੜ੍ਹ ਨੂੰ ਵੰਡਿਆ ਗਿਆ। ਡਾ: ਬਾਬਾ ਸਾਹਿਬ ਅੰਬੇਡਕਰ 64 ਵਿਸ਼ਿਆਂ ਵਿੱਚ ਮਾਸਟਰ ਸਨ। ਉਸ ਨੂੰ ਹਿੰਦੀ, ਪਾਲੀ, ਸੰਸਕ੍ਰਿਤ, ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ, ਫਰੈਂਚ, ਜਰਮਨ, ਮਰਾਠੀ, ਫਾਰਸੀ ਅਤੇ ਗੁਜਰਾਤੀ ਵਰਗੀਆਂ 9 ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਦਾ ਗਿਆਨ ਸੀ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਲਗਭਗ 21 ਸਾਲ ਤੱਕ ਦੁਨੀਆ ਦੇ ਸਾਰੇ ਧਰਮਾਂ ਦਾ ਤੁਲਨਾਤਮਕ ਅਧਿਐਨ ਕੀਤਾ। ਡਾ.ਬੀ.ਆਰ.ਅੰਬੇਡਕਰ ਪਹਿਲੇ ਵਿਅਕਤੀ ਸਨ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਖੁੱਲ੍ਹੀਆਂ ਅੱਖਾਂ ਵਾਲੇ ਭਗਵਾਨ ਬੁੱਧ ਦੀ ਪੇਂਟਿੰਗ ਬਣਾਈ ਸੀ। ਇਸ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਦੁਨੀਆ ਭਰ ਦੇ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਬੁੱਤ ਅੱਖਾਂ ਬੰਦ ਵਾਲੇ ਹੀ ਬਣਾਏ ਗਏ ਸਨ।
