ਨਹੀਂ ਰਹੇ ਤਬਲੇ ਦੀ ਧੁੰਨ ਨੂੰ ਵਿਲੱਖਣ ਪਛਾਣ ਦੇਣ ਵਾਲੇ ਜ਼ਾਕਿਰ ਹੁਸੈਨ
ਵੀਓਪੀ ਬਿਊਰੋ – ਉਸਤਾਦ ਜ਼ਾਕਿਰ ਹੁਸੈਨ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਤਬਲੇ ਦੀ ਧੁਨ ਦੀ ਸੰਗੀਤ ਦੀ ਦੁਨੀਆ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਵਿਲੱਖਣ ਪਛਾਣ ਸੀ, ਦਾ ਦੇਹਾਂਤ ਹੋ ਗਿਆ ਹੈ। 73 ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰ ਵਿੱਚ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਮੌਤ ਹੋ ਗਈ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਅਮਰੀਕਾ ਦੇ ਸੈਨ ਫਰਾਂਸਿਸਕੋ ਦੇ ਇੱਕ ਹਸਪਤਾਲ ਵਿੱਚ ਆਖਰੀ ਸਾਹ ਲਿਆ। ਮਸ਼ਹੂਰ ਤਬਲਾ ਵਾਦਕ ਦੇ ਪਰਿਵਾਰ ਨੇ ਸੋਮਵਾਰ ਨੂੰ ਇਹ ਜਾਣਕਾਰੀ ਦਿੱਤੀ।
ਪਰਿਵਾਰ ਨੇ ਇਕ ਬਿਆਨ ਵਿਚ ਕਿਹਾ ਕਿ ਜ਼ਾਕਿਰ ਹੁਸੈਨ ਦੀ ਮੌਤ ਫੇਫੜਿਆਂ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ‘ਇਡੀਓਪੈਥਿਕ ਪਲਮੋਨਰੀ ਫਾਈਬਰੋਸਿਸ’ ਦੀਆਂ ਜਟਿਲਤਾਵਾਂ ਕਾਰਨ ਹੋਈ ਹੈ। ਉਹ 73 ਸਾਲ ਦੇ ਸਨ। ਹੁਸੈਨ ਪਿਛਲੇ ਦੋ ਹਫ਼ਤਿਆਂ ਤੋਂ ਹਸਪਤਾਲ ਵਿੱਚ ਦਾਖ਼ਲ ਸਨ। ਉਸ ਦੀ ਹਾਲਤ ਵਿਗੜਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਉਸ ਨੂੰ ਆਈਸੀਯੂ ਵਿੱਚ ਦਾਖ਼ਲ ਕਰਵਾਇਆ ਗਿਆ ਸੀ।
ਮਸ਼ਹੂਰ ਤਬਲਾ ਵਾਦਕ ਉਸਤਾਦ ਅੱਲ੍ਹਾ ਰਾਖਾ ਦੇ ਪੁੱਤਰ ਜ਼ਾਕਿਰ ਹੁਸੈਨ ਦਾ ਜਨਮ 9 ਮਾਰਚ 1951 ਨੂੰ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਉਹ ਆਪਣੀ ਪੀੜ੍ਹੀ ਦੇ ਮਹਾਨ ਤਬਲਾ ਵਾਦਕਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਗਿਣੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਉਹ ਆਪਣੇ ਪਿੱਛੇ ਪਤਨੀ ਐਂਟੋਨੀਆ ਮਿਨੇਕੋਲਾ ਅਤੇ ਉਸਦੀਆਂ ਧੀਆਂ ਅਨੀਸ਼ਾ ਕੁਰੈਸ਼ੀ ਅਤੇ ਇਜ਼ਾਬੇਲਾ ਕੁਰੈਸ਼ੀ ਛੱਡ ਗਏ ਹਨ।
ਉਸਨੇ ਆਪਣੇ ਪਿਤਾ ਤੋਂ ਤਬਲੇ ਦੀ ਸਿਖਲਾਈ ਲਈ। ਉਸਤਾਦ ਜ਼ਾਕਿਰ ਹੁਸੈਨ ਦੀ ਸ਼ਖ਼ਸੀਅਤ ਦਾ ਅੰਦਾਜ਼ਾ ਇਸ ਗੱਲ ਤੋਂ ਲਗਾਇਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ ਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਸਿਰਫ਼ 11 ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰ ਵਿੱਚ ਅਮਰੀਕਾ ਵਿੱਚ ਆਪਣਾ ਪਹਿਲਾ ਸੰਗੀਤ ਸਮਾਰੋਹ ਕੀਤਾ ਸੀ। ਭਾਵ ਉਹ ਅਤੇ ਤਬਲਾ ਲਗਭਗ 62 ਸਾਲਾਂ ਤੋਂ ਵੱਖ ਨਹੀਂ ਹੋਏ। ਉਸਨੇ ਤਿੰਨ ਗ੍ਰੈਮੀ ਅਵਾਰਡ ਜਿੱਤੇ। ਨੂੰ ਪਦਮ ਵਿਭੂਸ਼ਣ ਨਾਲ ਵੀ ਸਨਮਾਨਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ। ਉਸ ਨੇ ਤਬਲੇ ਨੂੰ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਪੱਧਰ ‘ਤੇ ਮਾਣ ਦਿਵਾਉਣ ਵਿਚ ਅਹਿਮ ਭੂਮਿਕਾ ਨਿਭਾਈ।
ਪਰਿਵਾਰ ਵੱਲੋਂ ਜਾਰੀ ਇੱਕ ਬਿਆਨ ਵਿੱਚ ਕਿਹਾ ਗਿਆ ਹੈ ਕਿ ਉਹ ਆਪਣੇ ਪਿੱਛੇ ਇੱਕ ਅਸਾਧਾਰਨ ਵਿਰਾਸਤ ਛੱਡ ਗਿਆ ਹੈ ਜਿਸ ਨੂੰ ਦੁਨੀਆ ਭਰ ਦੇ ਅਣਗਿਣਤ ਸੰਗੀਤ ਪ੍ਰੇਮੀਆਂ ਦੁਆਰਾ ਸੰਭਾਲਿਆ ਜਾਵੇਗਾ, ਜਿਸਦਾ ਪ੍ਰਭਾਵ ਆਉਣ ਵਾਲੀਆਂ ਪੀੜ੍ਹੀਆਂ ਤੱਕ ਰਹੇਗਾ। ਜਿਵੇਂ ਹੀ ਹੁਸੈਨ ਦੇ ਦੇਹਾਂਤ ਦੀ ਸੂਚਨਾ ਮਿਲੀ, ਮਸ਼ਹੂਰ ਹਸਤੀਆਂ ਨੇ ਸੋਸ਼ਲ ਮੀਡੀਆ ‘ਤੇ ਆਪਣਾ ਦੁੱਖ ਪ੍ਰਗਟ ਕੀਤਾ।
ਜਦੋਂ ਤਬਲੇ ਦਾ ਜ਼ਿਕਰ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਉਸਤਾਦ ਜ਼ਾਕਿਰ ਹੁਸੈਨ ਦਾ ਨਾਂ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡੇ ਨਾਵਾਂ ਵਿਚ ਪ੍ਰਮੁੱਖਤਾ ਨਾਲ ਆਉਂਦਾ ਹੈ। ਉਸਨੇ ਨਾ ਸਿਰਫ ਆਪਣੇ ਪਿਤਾ ਉਸਤਾਦ ਅੱਲ੍ਹਾ ਰਾਖਾ ਖਾਨ ਦੇ ਪੰਜਾਬ ਘਰਾਣੇ (ਪੰਜਾਬ ਬਾਜ਼) ਦੀ ਵਿਰਾਸਤ ਨੂੰ ਅੱਗੇ ਵਧਾਇਆ, ਬਲਕਿ ਤਬਲੇ ਦੀ ਕਲਾਸੀਕਲ ਵਾਦਨ ਨੂੰ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਪੱਧਰ ‘ਤੇ ਵੀ ਲੈ ਕੇ ਗਿਆ। ਉਸਤਾਦ ਨੂੰ 1992 ਵਿੱਚ ‘ਦਿ ਪਲੈਨੇਟ ਡਰੱਮ’ ਅਤੇ 2009 ਵਿੱਚ ‘ਗਲੋਬਲ ਡਰੱਮ ਪ੍ਰੋਜੈਕਟ’ ਲਈ ਸੰਗੀਤ ਜਗਤ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡਾ ਗ੍ਰੈਮੀ ਪੁਰਸਕਾਰ ਮਿਲਿਆ। ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, 2024 ਵਿੱਚ, ਉਸਨੇ ਤਿੰਨ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਸੰਗੀਤ ਐਲਬਮਾਂ ਲਈ ਇੱਕੋ ਸਮੇਂ ਤਿੰਨ ਗ੍ਰੈਮੀ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤੇ। 1978 ਵਿੱਚ, ਜ਼ਾਕਿਰ ਹੁਸੈਨ ਨੇ ਕਥਕ ਡਾਂਸਰ ਐਂਟੋਨੀਆ ਮਿਨੀਕੋਲਾ ਨਾਲ ਵਿਆਹ ਕੀਤਾ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਦੋ ਬੇਟੀਆਂ ਅਨੀਸਾ ਕੁਰੈਸ਼ੀ ਅਤੇ ਇਜ਼ਾਬੇਲਾ ਕੁਰੈਸ਼ੀ ਹਨ।
1983 ਵਿੱਚ ਜ਼ਾਕਿਰ ਹੁਸੈਨ ਨੇ ਫਿਲਮ ‘ਹੀਟ ਐਂਡ ਡਸਟ’ ਨਾਲ ਅਦਾਕਾਰੀ ਦੇ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਪੈਰ ਧਰਿਆ। ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ 1988 ‘ਚ ‘ਦਿ ਪਰਫੈਕਟ ਮਰਡਰ’, 1992 ‘ਚ ‘ਮਿਸ ਬੈਟੀਜ਼ ਚਾਈਲਡਰਸ’ ਅਤੇ 1998 ‘ਚ ‘ਸਾਜ਼’ ਫਿਲਮਾਂ ‘ਚ ਵੀ ਕੰਮ ਕੀਤਾ।
ਉਸਤਾਦ ਜ਼ਾਕਿਰ ਹੁਸੈਨ ਨੇ ਹਮੇਸ਼ਾ ਤਬਲੇ ਨੂੰ ਆਮ ਲੋਕਾਂ ਨਾਲ ਜੋੜਨ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕੀਤੀ। ਇਹੀ ਕਾਰਨ ਸੀ ਕਿ ਸ਼ਾਸਤਰੀ ਵਿਧਾ ਵਿੱਚ ਪੇਸ਼ਕਾਰੀਆਂ ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਉਹ ਆਪਣੇ ਤਬਲੇ ਤੋਂ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਆਵਾਜ਼ਾਂ ਕੱਢਦਾ ਸੀ, ਕਦੇ ਢੋਲ ਵਾਂਗ, ਕਦੇ ਸ਼ੰਖ ਦੀ ਛਾਂ ਅਤੇ ਕਦੇ ਮੀਂਹ ਦੀਆਂ ਬੂੰਦਾਂ। ਉਹ ਕਹਿੰਦੇ ਸਨ ਜੋ ਸ਼ਬਦ ਕੈਲਾਸ਼ ਪਰਬਤ ਤੋਂ ਸ਼ਿਵਜੀ ਦੇ ਡਮਰੂ ਵਿਚੋਂ ਨਿਕਲੇ ਸਨ, ਗਣੇਸ਼ ਜੀ ਨੇ ਉਹੀ ਸ਼ਬਦ ਲੈ ਕੇ ਤਾਲ ਦੀ ਭਾਸ਼ਾ ਵਿਚ ਪਾ ਦਿੱਤੇ। ਅਸੀਂ ਸਾਰੇ ਪਰਕਸ਼ਨਿਸਟ, ਤਲਯੋਗੀ ਜਾਂ ਤਲਸੇਵਕ ਆਪਣੇ ਸਾਜ਼ਾਂ ‘ਤੇ ਇੱਕੋ ਜਿਹੇ ਸ਼ਬਦ ਵਜਾਉਂਦੇ ਹਾਂ।
